ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਲੁਟਮਾਰ ਤੇ ਬੇਖ਼ਬਰ ਸਰਕਾਰ

ਲੁਟਮਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਅੱਜਕੱਲ ਹਰ ਰੋਜ ਇਕੋ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜਨ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਹੀਂਆਂ ਹਨ। ਕਿਤੇ ਚੈਨ ਖਿੱਚੀ ਗਈ, ਕਿਤੇ ਵਾਲੀਆਂ ਧੂਹ ਲਈਆਂ, ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਕੀਮਤੀ ਸਮਾਨ ਖੋਹ ਲਿਆ ਤੇ ਕਿਤੇ ਲੁੱਟਣ ਆਏ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਿੱਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਕੁਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿਤੇ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ। ਸਗੋਂ ਆਏ ਦਿਨ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਲੋਕ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬੂਹੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਤੇ ਲੋੜ ਬੰਦਾਂ ਲਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹਦੇ। ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਲਈ ਰਾਤ ਦਿਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਛਾਪ- ਛਾਪਕੇ ਜਿਵੇਂ ਅੱਕ ਹੀ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਿਸ ਦਿਨ ਕਿਸ ਨੇ ਕਿੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦੇ ਪੰਜੇ ਵਿਚ ਆ ਫਸਣਾ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਖੌਫ ਹਰ ਵਕਤ ਮਨ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਮ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਢਲਣ ਵੇਲੇ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦਾ ਹੀ ਰਾਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੁਪ ਪਸਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਦਾ ਅਣ ਐਲਾਨਿਆਂ ਕਿਰਫੳੂ ਹੀ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਜਿਹੜੀ ਪੁਲਿਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਥਾਂ ਥਾਂ ਤੇ ਨਾਕੇ ਲਾਕੇ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਦੇ ਚਲਾਣ ਕੱਟਣ ਵਿਚ ਵਿਅਸਤ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਰਾਤ ਸਮੇਂ ਪਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿੱਥੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਹਰ ਉਸ ਥਾਂ ’ਤੇੇ ਸੁਣਦੇ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਚਾਰ ਲੋਕ ਜੁੜ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰੋਕ ਟੋਕ ਦੇ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਹਾਕਮ ਧਿਰਾਂ ਇਹ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਰਹੀਂਆਂ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਬਹੁਤ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਸੀਂ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੀ ਚੋਣਾ ਲੜ੍ਹਾਂਗੇ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਹੀ ਪਾਸੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਦਿਆਂ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਫਲਾਣੇ ਮੋੜ ’ਤੇ ਫਲਾਣੇ ਨੂੰ ਲੁਟ ਲਿਆ। ਕੁਝ ਵੀ ਪਿਆ ਹੋਵੇ ਇਕ ਗੱਲ ਤਾਂ ਜੱਗ ਜਾਹਰ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖ਼ਬਰਾਂ ਮਹਿਜ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਦਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੋਕ ਉਭਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦੇਵੇ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਸੋਚੇ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੰਨ ਉਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਜੂੰ ਸਰਕਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਆਪੋਜੀਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੀਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵੀ ਇਸ ਮਸਲੇ ’ਤੇ ਚੱੁਪ ਧਾਰੀ ਰੱਖਣੀ ਹੀ ਬੇਹਤਰ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸੌਂਕਣਾ ਵਾਂਗ ਮਹਿਣੋ ਮਹਿਣੀ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਾਡੇ ਅੱਜ ਦੇ ਆਗੂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਲਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ, ਜਿਸ ਦਾ ਇਹ ਅਸਰ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਹ ਮਸਲਾ ਕੋਈ ਮਸਲਾ ਹੀ ਬਣਿਆਂ।

ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀਆਂ ਲੁੱਟਾਂ ਮਾਰਾਂ ਦਾ ਆਖਰ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹੈ? ਜੇ ਕੋਈ ਇਕ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਦਵਾਅ ਵੀ ਦੱਸੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ ਇਹ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਨਾ ਤਾਂ ਇਹ ਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਯਤਨ ਦੇ ਇਹ ਸਮਾਜਕ ਪਬੰਧ ਸੁਧਰ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੇ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੰਜੀਦਾ ਨਹੀਂ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਕੀ ਇਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਦਾ ਰਹਿਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਡਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਵੜ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਕਰਨ ਵਾੁਿਲਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲਾਮ ਬੰਦ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਾਂ ਚੁਪ ਚਾਪ ਭਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕੀ ਇਹ ਮਸਲਾ ਕੇਵਲ ਲਾਅ ਐਂਡ ਆਡਰ ਦਾ ਹੀ ਮਸਲਾ ਹੈ? ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਮਨ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਵਾਲ ਘੁੰਮਣਘੇਰੀ ਬਣ ਕੇ ਆਉਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਝਾਤੀ ਮਾਰੀਏ ਕਿ ਆਖਰ ਉਹ ਕੌਣ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਲੁਟਮਾਰ ਦੇ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾਂ ਵਿਚ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਫੜਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲ ਲੁਟੇਰਾ ਨਸ਼ੇੜੀ ਸੀ ਜਾਂ ਗਲਤ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਪੈ ਕੇ ਖਾਂਦੇ ਪੀਂਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪੱਤਰ ਗਲਤ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਪੈ ਗਿਆ। ਐਸ ਪ੍ਰਸਤੀ ਦੀਆਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਲੁੱਟਾਂ ਮਾਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਜਿਹੇ ਕੇਸ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਤੇ ਰਾਤ ਅਮੀਰ ਹੋਣ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੇ ਲੁਟ ਮਾਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਹੀ ਧੰਦੇ ਵਾਂਗ ਅਪਣਾ ਲਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਧੰਦਾ ਵੱਡੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਏਨ੍ਹਾਂ ਖ਼ਤਨਾਕ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਰਾਇਮ ਪੇਸ਼ਾ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣ ਵਿਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਲੜਕੀਆਂ ਵੀ ਲੁਟ ਮਾਰ ਦੇ ਇਸ ਧੰਦੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਰਹੀਂਆਂ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਹੀ ਚਰਚਾ ਇਹ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗ਼ਰੀਬ ਝੁੱਗੀਆਂ ਝੋਪੜੀਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਧੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਜਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਘਟਨਾ ਦੌਰਾਨ ਫੜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਕਦੇ ਘੱਟ ਹੀ ਇਸ ਵਰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੇ ਖ਼ਾਦੇ ਪੀਦੇ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕ। ਇਸੇ ਵਿੱਚੋ ਹੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੁਕਤੇ ਨੂੰ ਫੜ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਪੇਸ਼ੇ ਵਾਂਗ ਕੇਵਲ ਉਹ ਲੋਕ ਹੀ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਸਰ ਰਸੂਕ ਵਰਤ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਡਾ ਹੀ ਲੈਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਲੁਟ ਮਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਾ ਮਾਤਰ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕੇਸ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀਆਂ ਕੋਠੜੀਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਪੈਦਾ ਹੈ।

ਕੇਸ ਨਾ ਚੱਲਣ ਵਿਚ ਸਾਡਾ ਪੁਲਿਸ ਤੰਤਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਟੇਰਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣੇ ਅਣਜਾਣੇ ਮਦਦ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੁਟਮਾਰ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਲਿਸ ਕੋਲ ਦੌੜਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁੰਣੇ ਹੀ ਸਾਰਾ ਪੁਲਿਸ ਤੰਤਰ ਹਰਕਤ ਵਿਚ ਆ ਜਾਵੇਗਾ ਤੇ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਲੁਟੇਰੇ ਫੜੇ ਜਾਣਗੇ। ਪਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਸਨੂੰ ਮਾਜੂਸੀ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦ ਠਾਣੇ ਦਾ ਮੁਣਸ਼ੀ ਉਸ ਨਾਲ ਹੋਈ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾਂ ਦੇ ਸੁਣਦਾ ਹੈ। ਬੰਦੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਉਦੋਂ ਟੁੱਟਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਖਦਾ ਹੈ ਸਾਹਿਬ ਮੰਤਰੀ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਉਦਘਾਟਨ ਕਰਨ ਗਏ ਹੋਏ ਨੇ ਹੁਣੇ ਆਉਂਦੇ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਭੇਜਦੇ ਹਾਂ। ਅਚਾਨਕ ਆਇਆ ਪੱਤਰਕਾਰ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਮੁਣਸ਼ੀ ਲੁਟਮਾਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਵੇਰਵਾ ਦੱਸ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਚਸਮਦੀਦ ਗਵਾਹ ਹੋਵੇ। ਆਪਣੀ ਲੁੱਟੀ ਗਈ ਵਸਤੂ ਦੇ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਮੁੜਨ ਦੀ ਸਮਝ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਵਕਤ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦ ਬਾਰ ਬਾਰ ਆਖਣ ’ਤੇ ਵੀ ਐਫ ਆਈ ਆਰ ਠਾਣੇ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਮੁੜਕੇ ਕਦੇ ਵੀ ਠਾਣੇ ਨਾ ਆਉਣ ਬਾਰੇ ਉਦੋਂ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਕਸਮ ਖਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੁਣਸ਼ੀ ਮੁੱਛਾਂ ’ਤੋੇ ਹੱਥ ਫੇਰ ਕੇ ਆਖਦਾ ਹੈ ਰੋਜ਼ਨਾਮਚੇ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਇੱਥੇ ਤਾਂ ਹਰ ਪੰਦਰਾਂ ਮਿੰਟਾਂ ਬਆਦ ਹੀ ਤੇਰੇ ਵਰਗਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੜੀ ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਹ ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਵਾਕਫ ਉਸ ਨੂੰ ਤਰੰੁਤ ਹੀ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ‘‘ ਸ਼ੁਕਰ ਕਰ ਬਚਕੇ ਆ ਗਿਆ ਪਰਸੋਂ ਤਾਂ ਸਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ੁਰਾ ਮਾਰਕੇ ਬੰਦਾ ਹੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ’’ ਕੋਲ ਬੈਠੀ ਮਾਂ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ’ਤੇ ਸੱੁਖਣਾ ਸੱੁਖਦੀ ਹੈ ‘‘ਬਕਸ਼ਣਹਾਰਿਆਂ ਤੂੰ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਜਨਮ ਹੈ’’ ਕੋਲ ਬੈਠੀ ਪਤਨੀ ਹੌਸਲਾ ਦਿੰਦੀ ਆਖਦੀ ਹੈ, ‘‘ ਛੱਡੋ ਜੀ ਜਾਨ ਬਚ ਗਈ ਇਹ ਪੈਸੇ ਆਪਣੇ ਕਰਮਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ।’’ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਐਸਾ ਗੇੜ ਚਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਅਚੇਤ ਵਿਚ ਹੋਈਆਂ ਭੁੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਬਿਸਤਰ ਉਪਰ ਉੱਸਲਵੱਟੇ ਲੈਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਲੰਮਾਂ ਸਮਾਂ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਉਹ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੋਲੀ ਖਾ ਕੇ ਸੌਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਗੱਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਫੇਰ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਬੇ ’ਚੋ ਆਖਦਾ ਹੈ ਛੱਡ ਹੁਣ ਠਾਣੇ ਨਾ ਜਾਵੀ। ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ ਸਮਝ ਕੇ ਸਬਰ ਕਰ ਲੈ । ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਪਿੱਛਲੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਹ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ। ਠੇਕਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕੇਵਲ ਪੱਕੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ। ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਲਲਚਾਵਣੇ ਮਹੌਲ ਨੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਪਾਸੇ ਆਮਦਨ ਦੇ ਵਸੀਲੇ ਸੀਮਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਉੱਥੇ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਬਜ਼ਾਰ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਵਧ ਰਹੇ ਬਜ਼ਾਰਵਾਦ ਨੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਉਹ ਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਪੈਸਾ ਕਮਾਂ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਹਾਸ਼ਈਏ ਉਪਰ ਜਾ ਪਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਜਿਸਮ ਬਜ਼ਾਰ ਦੀ ਇਕ ਮਹਿਜ਼ ਵਸਤ ਬਣ ਕੇ ਰਿਹ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੁਟਮਾਰ ਦੀ ਇਕ ਕੜੀ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਸੀ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾ ਜੁੜਦੀ ਹੈ।

ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਭਰਿਸ਼ਟ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੋਵੇ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦਾ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੇਰ ਸਵੇਰ ਬਣਨਾ ਹੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਜੀਰ ਭਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿਚ ਲਿਪਤ ਹੋਣ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਨਿੱਕੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ ਲੁੱਟਾਂ ਮਾਰਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦਾ ਡਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਉਪਰੋ ਲੈਕੇ ਹੇਠਤੱਕ ਇਕ ਐਸਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਚੋਰਾਂ ਅਚੱਕਿਆਂ ਨੂੰ ਥਾਂ ਥਾਂ ਮਾਣ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜਿੰਨਾਂ ਵੱਡਾ ਗੁੰਡਾ ਏਨੀ ਵੱਡੀ ਪਦਵੀ ਵਾਲਾ ਜੰਗਲ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਜਿਵੇਂ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਚੱਕਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਬੰਦਾ ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਚੋਰੀਆਂ ਕਰਦਾ ਵੱਡਾ ਆਗੂ ਬਣਕੇ ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਵਾਲੀ ਕਾਰ ਵਿਚ ਸਫਰ ਕਰਦਾ ਦੇਖਕੇ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਕੀ ਫਰੇਰਨਾਂ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਜੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਫਸਰ ਤੇ ਹਾਕਮ ਚੰਦ ਟਕਿਆਂ ਦੀ ਖਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤ ਬਦੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨੌਜਵਾਨ ਤਾਂ ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਹੈ ਹੀ ਵਹਿਲਾ। ਜੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਲਰਕਾਰ ਦੇ ਬਜਟ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਧੋਖਾ ਕਰਕੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਪੈਸੇ ਦੇ ਜੋਰ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਐਮ.ਐਲ.ਏ। ਦੀ ਚੌਣ ਜਤਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਕੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਲੰਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹਾਂ ਪੱਖੀ ਲਹਿਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਚੱਲੀ ਜਿਸ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਕੋਈ ਵੱਡੇ ਕਰਮ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹੀਰੋਇਜ਼ਮ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਅੰਨੀ ਲਾਲਸਾ ਵਿੱਚੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਂਮ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਜਨਮ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਮਨੱਖ ਦਾ ਵੱਡੇ ਅਦਰਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਣਾ ਤੇ ਵਸਤਾਂ ਲਈ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਕੇ ਸੋਚਣਾ ਇਹ ਇਸ ਨਾਹਵਾਚੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤਕ ਫਲਸਫਾ ਹੈ। ਹਾਕਮ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਗੈਰ ਸਮਾਜ ਤੱਤ ਇਸ ਕਰਕੇ ਸੂਟ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹਾਂ ਗੈਰ ਸਮਾਜਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲਾਲਚ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੈਰ ਸਾਜਕ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਡਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸਗੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਵੀ ਬੜੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਅਗਾਹ ਵਧੂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਜਕੀਨਨ ਹੀ ਚਿੱਟੇ ਦਿਨ ਵਾਂਗ ਸਾਫ ਹੈ ਇਕ ਕੇਵਲ ਪੁਲਿਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਗਾੜ ਦਾ ਹੀ ਮਸਲਾ ਨਾ ਹੋਕੇ ਸਮਾਜਕ ਵਿਗਾੜ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਆਦਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਪ੍ਰਣਮਾਣ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਡੇ ਅਦਰਸ਼ ਨੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਂਹਵਾਚੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਹਾਕਮ ਧਿਰਾਂ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਜਿੳੂ ਦਾ ਤਿੳੂ ਬਣਿਆ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉੱਤੇ ਅਗਾਂਹ ਵਧੂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਸਰੱਖਿਅਤ ਹਨ ਇਕ ਇਹ ਨਾਹਵਾਚੀ ਵਰਤਾਰਾ ਲੋਕ ਲਾਮਬੰਦੀ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਤਾਂ ਕਿ ਲੋਕ ਟੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੋਕ ਮੰਗਣ ਲਈ ਲਾਮਬੰਦ ਹੋਣ।

ਡਾ. ਤੇਜਿੰਦਰ ਵਿਰਲੀ